Rokitniczka i jej trzcinowe wokale

Późna wiosna i lato to czas, kiedy trzciny dosłownie śpiewają. Wśród kaskady dźwięków można rozpoznać odgłosy wielu ptaków – trzciniaka, trzcinniczka, łozówki, brzęczki, świerszczaka… lista jest dość długa, a to tylko niektóre z nich. Ale jeden z tych ptasich wokali wyróżnia się dość mocno i należy do jednego z liczniejszych u nas przedstawicieli rodziny trzciniaków. Repertuar rokitniczki (Acrocephalus schoenobaenus, ang. sedge warbler) jest bardzo bogaty, zawiera świsty, powtarzane zwrotki, szczebioty i gwizdy. Ptak ten w swoja piosenkę wplata też często dźwięki wydawane przez inne ptaki np. łyskę czy jaskółki. Poniżej trzy nagrania z rokitniczką w roli głównej.

Rokitniczki najczęściej zamieszkują porośnięte brzegi stawów i jezior, ich piosenkę można też usłyszeć w większych parkach miejskich, o ile mają zbiornik wodny, trzciny, sitowia i wodne rośliny. Do Polski przylatują w drugiej połowie kwietnia z zimowisk znajdujących się głównie w Afryce Subsaharyjskiej. Migrują nocą. Ich siedliska lęgowe to głównie Europa (poza częścią zachodniej i południowej Europy), oraz północno-zachodni obszar Azji. Wracając na zimowiska, muszą znacząco przybrać na wadze, aby przetrwać trudy wędrówki. Przed migracją praktycznie podwajają swoją masę ciała, korzystają z letniej obfitości bezkręgowców m.in. mszycy śliwowo-trzcinowej Hyalopterus pruni. Dzięki temu mogą wędrować bez wielu dodatkowych przystanków. Na wiosenną migrację również przybierają na wadze, tak aby móc przelecieć minimum 2 dni bez potrzeby uzupełnienia zapasów tłuszczu. Takie zachowanie jest inne niż np. dla podobnego trzcinniczka, który nie gromadzi aż tak dużych zapasów i musi je uzupełnić podczas częstszych przystanków.

Rokitniczka jest mniejsza od wróbla, ma też smuklejszą budowę. Jej znakiem rozpoznawczym jest wyraźnie zaznaczona biała brew i ciemniejsza głowa. Pióra na grzbiecie nie są jednolite, tylko mają żółtordzawe i brązowe tony, brzuch jest jasnobeżowy.

Jeden z lepszych momentów, kiedy można obserwować rokitniczki to poranki wiosną, kiedy samce intensywnie śpiewają i wspinają się na szczyty trzcin. Wykonują też przy tym tańce godowe, które obejmują wzbicie się ze szczytu trzciny, spadek z szeroko rozłożonymi skrzydłami i wylądowanie na kolejnej trzcinie, gdzie mogą kontynuować piosenkę. Poza tymi momentami, rokitniczki bywają dość skryte, do tego stopnia, że czasami trudno je wypatrzeć nawet słysząc ptaka dosłownie śpiewającego dwa metry od obserwatora. Zwłaszcza latem, kiedy trzciny i roślinność wodna są już dość gęste. W ukryciu się niewątpliwie pomaga im też kamuflujące ubarwienie.

Gniazdo rokitniczek budowane jest nisko w szuwarach/trzcinach przez obydwoje rodziców. Samica składa 4-6 jaj i wysiaduje je około 2 tygodnie. Samiec pomaga w dokarmianiu. Zwykle ptaki te mają dwa lęgi w roku. Rokitniczkom, podobnie jak innym ptakom z tej rodziny, chętnie podrzuca swoje jaja kukułka. Takie podrzucone jajo, wykluwa się szybciej i pozbywa się w krótkim czasie rokitniczkowej konkurencji z gniazda, będąc jedynym pisklakiem do wykarmienia. Populacja aktualnie oceniana jest na stabilną. Europejska część szacowana jest na 3,8-6,4 mln par, co stanowi około 60% globalnej populacji. Szacowana liczebność w Polsce to 290-397 tys. par.

Referencje:

BirdLife International. 2016. Acrocephalus schoenobaenus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T22714700A87569807

Bayly NJ., 2007. Extreme fattening by sedge warblers, Acrocephalus schoenobaenus, is not triggered by food availability alone, Animal Behaviour 74, 471-479

Araújo PM, Viegas I, Da Silva LP, Lopes PB, Tavares LC, Ramos JA., 2022. Blood Metabolites and Profiling Stored Adipose Tissue Reveal the Differential Migratory Strategies of Eurasian Reed and Sedge Warblers, Birds 3, 359–373

Chodkiewicz T, Chylarecki P, Sikora A, Wardecki Ł, Bobrek R, Neubauer G, Marchowski D, Dmoch A, Kuczyński L., 2019. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013-2018: stan, zmiany, zagrożenia. Biuletyn Monitoringu Przyrody 20: 1–80