Biegus rdzawy (Calidris canutus, ang. red knot) to ptak, którego w Polsce możemy zobaczyć wyłącznie podczas migracji, głównie tej jesiennej. To jeden z większych biegusów, gniazdujący na obszarach arktycznej tundry Kanady, Alaski, Grenlandii, w północnej Rosji i na Syberii. Jego nazwa pochodzi od charakterystycznego rdzawego ubarwienia spodu ciała od brzucha po głowę, które w szacie godowej jest wyraźnego rdzaworudego koloru. W szacie spoczynkowej biegus ten jest dużo skromniejszy, pióra są jasnoszare z wzorem przypominającym łuskowanie przez białe brzegi jasnych piór. Młode mają wyraźniejsze łuskowanie niż dorosłe oraz pióra na piersi koloru brzoskwiniowego. Pisząc wpis byłam przekonana, że mam na dysku też zdjęcia dorosłych osobników. No cóż, chwilowo będą tu wyłącznie młode ptaki, a dorosłe dodam jak tylko zrobię im zdjęcia. Ciekawe jest to, że młode ptaki wykazują się pewną zmiennością (juwenalna szata), którą widać na poniższych zdjęciach, zrobionych w sierpniu i wrześniu w ciągu ostatnich trzech lat.

Młody osobnik z brzoskwiniowym odcieniem brzucha
Wyróżniamy 6 podgatunków biegusów rdzawych. Aktualnie to gatunek o statusie NT (bliski zagrożenia).
Biegusy te odżywiają się głównie bezkręgowcami wyszukanymi w piasku

Biegusy rdzawe mają jedne z najdłuższych tras migracyjnych. Zimowiska biegusów mających lęgi w Ameryce Północnej (głównie obszary arktyczne Kanady) mogą znajdować się nawet na wybrzeżu Argentyny, te z Syberii mogą dolatywać do wybrzeży Australii, a ptaki z populacji lęgowej północnej Rosji przez Europę trafiają do południowej Afryki. Część spędza zimę zostając w północno-zachodniej Europie i zachodniej Afryce.

Ptaki te, podobnie jak inne biegusy długodystansowe, podczas przelotów wykorzystują kilka sposobów, aby przelot był bardziej wydajny energetycznie. Po pierwsze wykorzystują wiatr, który może zwiększyć prędkość ptaków względem ziemi (zarejestrowano osobniki lecące na wysokości ok. 5 km) oraz podróżowanie w stadzie, co pomaga zwiększyć średnią prędkość lotu nawet o 5 km/h (porównując do samotnych ptaków). Dodatkowo podczas całej podróży przewidzianych jest kilka przystanków, które służą temu, aby ptaki mogły odpocząć i porządnie się najeść. Jednym z miejsc, gdzie ptaki zatrzymują się podczas przelotu, jest wybrzeże Bałtyku i właśnie okres migracji to w praktyce jedyny moment na to, żeby spotkać je w Polsce.  

Biegus mający na sobie urządzenie lokalizacyjne
Podczas wędrówki biegusy rdzawe mogą pokonać od 2 500 nawet do 16 000 km (w zależności od populacji)

Śledzenie zachowań migracyjnych nie jest łatwym zadaniem, ale obecnie w takich badaniach można wspomagać się geolokatorami i nadajnikami satelitarnymi GPS. Należy przy tym przestrzegać kilku zasad m.in. urządzenie do śledzenia nie może być zbyt ciężkie, bo spowolniłoby ptaka i zmniejszyło jego szanse przetrwania. Przyjmuje się, że średnio masa nadajnika nie powinna przekraczać 3% masy ciała danego gatunku (dla konkretnych gatunków dokładna wartość może się nieco różnić). 

Przystanki są niezbędne, aby dotrzeć na zimowisko
Podczas migracji często pojawia się z innymi biegusami np. zmiennym

Zwykle zmiany zachodzące w morfologii ptaków trwają na tyle długo, że przeciętnemu obserwatorowi trudno je zauważyć lub jest to wręcz niemożliwe. Jednak tu z pomocą w zrozumieniu trendów czasowych mogą przyjść wieloletnie badania i pomiary. Przykładowo badania prowadzone na populacji, która lęgi ma w Rosji, a jesienią przelatuje przez Polskę na zimowiska w Mauretanii, wykazały około 9% spadek w rocznej przeżywalności biegusów (lata 2002-2009). Jednym z czynników mogła być jakość pokarmu zdobywanego przez ptaki na zimowisku. Obszary arktyczne charakteryzują się większym średnim wzrostem temperatury, porównując do obszarów umiarkowanych. Oznacza to coraz szybsze topnienie śniegu wiosną i może powodować zaburzenie relacji w sieci pokarmowej. Młode biegusy, dorastające w cieplejszej Arktyce, mają często mniejszą masę ciała i krótsze dzioby, najprawdopodobniej wynikające z niedożywienia w okresie pisklęcym. Skutkować to może mniejszą efektywnością w zdobywaniu energetycznie wartościowego pokarmu na zimowisku, gdyż mięczaki na które polują biegusy rdzawe zagrzebują się w piasku na określonej głębokości. Dorosłe osobniki mające 40 mm dziób są w stanie wyciągnąć z piasku około 2/3 mięczaków, a przy dziobie krótszym o 10 mm wartość ta spada do 1/3. Ptaki z krótszymi dziobami muszą pożywiać się płycej zanurzonymi mięczakami oraz mniej energetycznie wartościowym dla nich pokarmem roślinnym (np. kłączami). Różnica ta może wpłynąć bezpośrednio na mniejszą przeżywalność młodych na zimowisku.

Literatura dla zainteresowanych:

Leyrer J, Lok T, Brugge M, Spaans B, Sandercock BK, Piersma T. (2013). Mortality within the annual cycle: Seasonal survival patterns in Afro-Siberian Red Knots Calidris canutus canutus. Journal of ornithology 154, 933-943. DOI: 10.1007/s10336-013-0959-y

van Gils JA, Lisovski S, Lok T, Meissner W, Ożarowska A, de Fouw J, Rakhimberdiev E, Soloviev MY, Piersma T, Klaassen M. (2016), Body shrinkage due to Arctic warming reduces red knot fitness in tropical wintering range, Science 352, 819-821

Migracje zwierząt, Ben Hoare, 2009, Muza SA

Aneta

Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
Zobacz wszystkie komentarze