Kopciuszek (Phoenicurus ochruros, ang. black redstart) to niewielki, bo ważący około 15-20 g ptak z rodziny muchołówkowatych. W Polsce jest dość liczny, zwłaszcza na południu kraju. Łatwy do spotkania zwłaszcza na terenach zabudowanych. Jest ciekawski, ale zwykle też bardzo ostrożny.
Występuje w znacznej części Europy (poza północą Wielkiej Brytanii, większą częścią Skandynawii i Rosji), kopciuszka można też spotkać w Azji Mniejszej i Środkowej. Aktualnie wyróżniamy 5 podgatunków. Kopciuszki migrują na relatywnie małe odległości, zimują na wybrzeżu Morza Śródziemnego, północnej i wschodniej Afryce oraz w południowo-zachodniej Azji. Szybko wracają na tereny lęgowe, u nas można je spotkać już w marcu, co oznacza że można ich już pomału zacząć wypatrywać 😉. Populacje żyjące na południu Europy są osiadłe.
Dawniej kopciuszki występowały głównie na obszarach górzystych, gnieżdżąc się na półkach skalnych. Obecnie wiele par poza obszarami górzystymi wybiera obszary miejskie, tereny przemysłowe i place budowy, przez co dużo łatwiej można je spotkać. Ich pokarm jest zróżnicowany i zmienia się w zależności od pór roku, głównie są to owady i ich larwy, ale jesienią będą to też drobne owoce, nasionka, małe ślimaki.
Kopciuszki często wracają na lęgi na te same terytoria. Kiedy samiec osiągnie 2 lata, jego śpiew i repertuar praktycznie już się nie zmienia (chociaż możliwe są niewielkie modyfikacje w kombinacjach zwrotek). Dorosłe samce mają zdolność rozróżniania drobnych różnic w piosenkach śpiewanych przez innych samców. Na tej podstawie rozpoznają, czy niedaleko śpiewa sąsiad, czy może obcy samiec. Ich zachowanie jest bardziej agresywne, jeżeli w pobliżu jest ten drugi.
Kopciuszki mają dwa lęgi w roku, pierwszy przy końcu kwietnia, kolejny w czerwcu. Niektóre pary przystępują do trzeciego lęgu. Ponieważ żyją blisko człowieka dużym zagrożeniem dla piskląt i podlotów są wolno chodzące koty. Krajowa populacja szacowana jest na 1,1–1,4 mln par lęgowych.
Dla zainteresowanych:
Draganoiu TI, Moreau A, Ravaux L, Bonckaert W, Mathevon N., 2014. Song stability and neighbour recognition in a migratory songbird, the black redstart, Behaviour 151, 435–453
Chylarecki P., Chodkiewicz T., Neubauer G., Sikora A., Meissner W., Woźniak B., Wylegała P., Ławicki Ł., Marchowski
D., Betleja J., Bzoma S., Cenian Z., Górski A., Korniluk M., Moczarska J., Ochocińska D., Rubacha S., Wieloch M.,
Zielińska M., Zieliński P., Kuczyński L. 2018. Trendy liczebności ptaków w Polsce. GIOŚ, Warszawa.