Od jesieni do wczesnej wiosny na wodach Bałtyku przebywa wiele gatunków ptaków zimujących. Lodówka (Clangula hyemalis, ang. long-tailed duck), to gatunek kaczki należący do tej grupy. Pojedyncze osobniki można spotkać czasem na wybrzeżu blisko lądu, ale ich prawdziwa liczbę widać dopiero na pełnym morzu. Jest to najliczniejszy gatunek kaczki zimującej na Bałtyku, w polskiej strefie zimuje około 19,5% zachodniosyberyjskiej/północnoeuropejskiej populacji (w latach 2013-2018 szacunkowo było to od 221 tysięcy do około 535 tysięcy osobników). Na całym Bałtyku zimuje ich około 1,5 mln.
Lodówka szukając pożywienia może nurkować nawet na 60 m, chociaż w Bałtyku zwykle nie przekracza 20-30 m. Gniazduje w strefie arktycznej tundry na Alasce, w Kanadzie, w Islandii, Grenlandii, północnej Skandynawii, na Syberii. Samica składa do 12 jaj w lęgu i wysiaduje je przez okres około miesiąca, młode stają się samodzielne po kolejnych 35-40 dniach.
Lodówki przechodzą bardzo wyraźną przemianę i mają dość skomplikowany wzór pierzenia. Przykładowo część piór na głowie jest wymieniana trzy razy w roku, pozostałe pióra raz w roku, lub dwukrotnie. Zmiana jest szczególnie wyraźna u samców.
Lodówka odżywia się głównie małżami, skorupiakami oraz rybami. Jednym z preferowanych przez nią gatunków małży jest omułek jadalny (Mytilus edulis trossulus). W ostatnich latach obserwuje się znaczące zmiany w diecie u tych kaczek, spowodowane pojawieniem się gatunku inwazyjnego w wodach Bałtyku, babki śniadogłowej (synonim babka bycza; Neogobius melanostomus). Gatunek ten pojawił się w Bałtyku na początki XXI wieku i jest przyczyną znacznej redukcji omułka, co oznacza zredukowaną bazę pokarmową dla lodówek. Kaczki te wykazały się dużą elastycznością w diecie i zastępują łatwo dostępne wcześniej omułki trudniejszą do złapania zdobyczą- polują na więcej ryb oraz wyławiają inne gatunki bentosowe, takie jak skorupiaki i wieloszczety. W badaniach nie zaobserwowano przy tym pogorszenia kondycji ptaków, które zmieniły dietę (referencje na końcu artykułu).
Jednak poza przymusową zmianą w diecie, kaczki te borykają się z innymi problemami. Dużym zagrożeniem dla lodówek są zanieczyszczenie morza zwłaszcza ropą naftową oraz przyłów w sieciach rybackich. Ich dieta i sposób żerowania sprawia też, że są one mocno podatne na zjedzenie plastiku. Liczne zagrożenia spowodowały znaczny spadek populacji, która zmniejszyła się aż o 65,4% (na podstawie liczeń monitoringowych szacuje się, że w latach 1992-1993 4.3 mln lodówek zimowało na Bałtyku , a w latach 2007-2009 było to już tylko 1,5 mln). Aktualnie populacja jest uznawana za narażoną na wyginięcie (status VU).
Literatura dla zainteresowanych:
Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. 2019. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013-2018: stan, zmiany, zagrożenia. Biuletyn Monitoringu Przyrody 20: 1–80.
Morkūnas J, Biveinytė V, Balčiūnas A, Morkūnė R,. 2021. The broader isotopic niche of Long-tailed Duck Clangula hyemalis implies a higher risk of ingesting plastic and non-plastic debris than for other diving seabirds, Marine Pollution Bulletin 173, 113065
Forni P, Morkunas J, Daunys D., 2022. Response of Long-Tailed Duck (Clangula hyemalis) to the Change in the Main Prey Availability in Its Baltic Wintering Ground, Animals 12, 355
śliczne są; szkoda, że nie podpływają bliżej brzegu, byłaby możliwość im się poprzyglądać
Czasami pływają bardzo blisko, zdarza się że są też przy molo, warto rozglądać się za nimi kiedy jest się na plaży zimą 😉
Przepiękne zdjęcia. Super post.
Dziękuję 🙂